Rząd miewa róże pomysły na wsparcie rolników. Wobec zapowiedzi wzrostu cen nawozów, Izby Rolnicze oczekiwały dotacji do zakupu w formie zwrotu do faktury. Tymczasem premier zapowiedział obniżenie podatku VAT. Ta propozycja ma zarówno swoich zwolenników, jak i zagorzałych przeciwników. Czy rolnicy na tym skorzystają? Jak obecnie wyglądają ceny na rynku nawozów sztucznych? I jakie są perspektywy na zmianę sytuacji? Sprawdzamy.
JAKIE ZMIANY NA RYNKU NAWOZÓW?
Forsowana przez rząd tarcza inflacyjna 2.0. ma w założeniu chronić portfele Polaków i zmniejszać podatki. W jej ramach rząd zdecydował się obniżyć VAT na nawozy sztuczne z 8% do zera. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 lutego 2022 r. Dlaczego? Premier Mateusz Morawiecki mówił o ścinaniu czubka inflacji. Argumentował tę decyzję wysokimi cenami gazu. Gaz ziemny w około 80-90% służy do produkcji amoniaku, z którego wytwarza się nawozy azotowe. Jeśli ich cena wzrośnie, to w niedługim czasie podskoczą również ceny żywności. Na początku stycznia premier wystąpił również z wnioskiem do Komisji Europejskiej o wyrażenie zgody na dopłatę do zakupu nawozów. Odpowiedzi jednak wciąż nie otrzymał.
SKĄD ZMIANY W CENACH NAWOZÓW?
Już pod koniec grudnia ceny fosforanu duamonowego (DAP) i fosforanu jednoamonowego (MAP), a także potasu i mocznika oscylowały wokół 800 USD za tonę. Jak alarmował Departament Badań Rynku Rolnego USA, ceny wspomnianych produktów utrzymywały się na najwyższym poziomie. Stało się tak dlatego, że Stany Zjednoczone importują fosforany z Chin. Tymczasem Państwo Środka wprowadziło ograniczenia w eksporcie i dodatkowo nałożyło cła. Wzrost cen jest więc wypadkową całego łańcucha dostaw. Wszystko to sprawia, że sytuacja na rynku nawozów stała się napięta. Także analiza Instytutu Ekonomiki i Gospodarki Żywnościowej PIB w Warszawie już w październiku 2021 r. wskazywała, że indeks cen nawozów Banku Światowego zwiększył się o 23,4% w porównaniu z miesiącem poprzednim. Już jakiś czas temu prezes PSL i lider AGROUnii podczas wspólnej konferencji apelowali o niższe ceny nawozów, bo wzrosły one czterokrotnie. Zapowiadali horrendalnie wysokie ceny żywności i bankructwa w sektorze rolniczym. Apelowano, by spółki Skarbu Państwa, które produkują w naszym kraju większość nawozów, zlikwidowały marże i wprowadziły sprzedaż bezpośrednią. Podobną prośbę skierowała do komisarza ds. rolnictwa Unii Europejskiej również Federacja Branżowych Związków Producentów Rolnych.
CO ZMIENIA ZEROWY VAT NA NAWOZY?
Obniżkę stawki VAT na nawozy odczują najpewniej jedynie rolnicy ryczałtowi, którzy zwykle prowadzą małe gospodarstwa. Vatowcy nie zauważą wielkiej zmiany. Zwykle bowiem odzyskiwali koszty w całości od Urzędu Skarbowego, wraz ze zwrotem podatku. Teraz będą go musieli zapłacić za sprzedane produkty, ale nie odzyskają podatku za zużyte materiały. Dlatego wielu rolników traktuje plan rządu jak chwyt marketingowy. Dla nich ważniejsze od wysokości VATU są opłacalne ceny.
JAK WYGLĄDA SYTUACJA NA RYNKU NAWOZÓW?
Ceny gazu ziemnego i fosforytów utrzymują się na wysokim poziomie, a rynek nawozów jest wciąż niepewny dla rolników. Stawki są dość stabilne, w niektórych wypadkach nieznacznie wzrosły. Jednak tempo wzrostu jest znacznie mniejsze niż jesienią ubiegłego roku. Wielu rolników wciąż wstrzymuje się z zakupem, czekając na 1. dzień lutego i obniżkę VATu. Jeśli jednak większość ograniczy kupowanie nawozów z powodu wysokich kosztów, to mniejszy popyt może wpłynąć dodatkowo na spadek cen. Już teraz widać zmianę – import nawozów w tym roku jest niższy od poprzedniego o około ¼. Obecnie jednak nie widać rewolucji w cenach i utrzymują się one na dość wysokim poziomie. Zmianę wywołaną mniejszym popytem będziemy mogli dostrzec dopiero pod koniec pierwszego kwartału.
JAKIE SĄ PROGNOZY DLA CEN NAWOZÓW?
W związku z niższym importem, dostępność dużej ilości nawozu jest obecnie problematyczna. Rolnicy skarżą się przede wszystkim na brak soli potasowej i nawozów potasowo-magnezowych. Jednak ceny nawozów na rynku światowym zaczynają się stabilizować. To zapowiedź zatrzymania wzrostu cen. Stabilna sytuacja w handlu światowym przełoży się na trend spadkowy w cenach. A to z kolei wpłynie na obniżki na rynku krajowym.
JAKIE SĄ CENY NAWOZÓW W STYCZNIU 2022 R.?
W ciągu 12 miesięcy nawozy mineralne w handlu międzynarodowym podrożały średnio o 108,5%. Z kolei cena mocznika zwiększyła się 2,5 raza. Styczniowe notowania cen nawozów sztucznych przedstawiła Wielkopolska Izba Rolnicza. Jej diagnoza jest jednoznaczna – ceny wciąż rosną. Dla porównania, cena saletry amonowej na przełomie 2021 i 2022 r. wzrosła o około 400 PLN/t. Gdyby tego było mało, w porównaniu do 2020 r. ceny wzrosły nawet czterokrotnie. Zmiany te związane są z opisywanymi powyżej trendami na rynkach światowych.
Ceny pierwszym tygodniu stycznia 2022 r.:
-
saletra amonowa 3 275,56 PLN/t
-
mocznik 4 050 PLN/t
-
Polifoska 6-20-30 3 019,91 PLN/t
Ceny nawozów w ogromnej mierze zależą od dystrybutora. Jakie są jednak prognozy? Czy warto czekać z zakupem? Niekoniecznie! Analitycy z Banku PKO BP ocenili, że wzrost cen gazu, który nastąpił w drugiej połowie grudnia, przyniesie kolejne i jeszcze większe podwyżki cen nawozów. Wszystko wskazuje na to, że kwoty, jakie rolnicy zapłacą za nawozy sztuczne to będzie wciąż gorący temat.