Europejski Zielony Ład (ang. European Green Deal) to strategia rozwoju Unii Europejskiej, która jest odpowiedzią na kryzys klimatyczny i procesy degradacji środowiska. Plan zakłada, że do 2050 r. państwa wchodzące w skład Wspólnoty osiągną zerowy poziom emisji. Dlaczego? Powodem jest klimat. Gazy cieplarniane, obecne w atmosferze naszej planety, są przyczyną globalnego ocieplenia. Z ich skutkami środowiskowymi, gospodarczymi i społecznymi trudno będzie sobie poradzić. Stąd konkretne działania zaproponowane przez władze Wspólnoty.
JAKIE SĄ ZAŁOŻENIA EUROPEJSKIEGO ZIELONEGO ŁADU?
Unijny plan działania zakłada transformację sektora żywnościowego, energetycznego, transportu, przemysłu, budownictwa i ekosystemu. W przygotowanym planie chodzi o transformację do przemysłu 4.0. Dotyczy to przede wszystkim branż, które zużywają najwięcej surowców, takich jak przemysł odzieżowy, budownictwo, elektronika, czy produkcja tworzyw sztucznych. Mają one dążyć do neutralności klimatycznej, czyli zerowej emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Unii zależy na zachęceniu europejskich producentów do przejścia na gospodarkę obiegu zamkniętego, czyli ponownego używania odpadów. W założeniu, do 2030 r. wszystkie opakowania zużywane przez przemysł na terenie Wspólnoty powinny być wielokrotnego użytku – trwałe i możliwe do naprawy. To właśnie takie produkty o zamkniętym cyklu życia są neutralne dla klimatu. W produkcji państwa powinny wykorzystywać odnawialne źródła energii i muszą dążyć do zmniejszania emisji w fabrykach. Jednocześnie zaleca się zwiększyć ich wydajność. Unia zachęca również do wznoszenia budynków o niższym zapotrzebowaniu na energię oraz do przyspieszenia przejścia na zróżnicowaną i inteligentną mobilność. Niebagatelne znaczenie w Europejskim Zielonym Ładzie ma ponadto ochrona i odbudowa ekosystemów oraz bioróżnorodności, a także przygotowanie i przystosowanie się do zmian klimatu. Następnym założeniem jest przygotowanie standardów właściwie określających wpływ produktów i usług na środowisko.
JAKIE PERSPEKTYWY DAJE WPROWADZENIE ZIELONEGO ŁADU?
By zrealizować powyższe założenia, konieczne są spore nakłady publiczne i działania, które pomogą przekonać przedsiębiorców do inwestycji w sektor ochrony środowiska. Unia jednak nie zamierza skończyć projektu na terenie Starego Kontynentu. Konieczna jest współpraca również z innymi państwami, takimi jak Chiny, Indie, czy USA. To właśnie te kraje odpowiadają za niemal połowę światowej emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Jakie są na to perspektywy? Chiny zapowiedziały obniżanie emisji gazów cieplarnianych od 2030 r., a neutralność klimatyczną chcą osiągnąć 30 lat później. Indie przekonują, że nie powinno się narzucać im restrykcyjnych wytycznych, jednak zapowiedziały,, że cel chcą osiągnąć w 2050 r. Stany Zjednoczone już ogłosiły redukcję emisji o 50-52% do 2030 r. Na zmiany klimatu zareagowały już największe międzynarodowe korporacje. W ślad za nimi idą mniejsze przedsiębiorstwa, także polskie. Coraz więcej osób jest świadomych zagrożeń płynących ze zmian klimatycznych. Zgodnie z badaniem IPSOS, w końcu 2019 r. 69% populacji wszystkich krajów przy wyborze produktów kieruje się ich wpływem na środowisko. W naszym kraju takie decyzje zadeklarowało 72% ludzi.
JAKIE SĄ CELE POMYSŁODAWCÓW EUROPEJSKIEGO ZIELONEGO ŁADU?
Zielony Ład ma dwa główne cele: neutralność klimatyczną i uniezależnienie wzrostu gospodarczego od używania surowców naturalnych. Neutralność można osiągnąć na dwa sposoby. Po pierwsze, wykorzystuje się alternatywne źródła energii, takie jak promienie słoneczne czy wiatr. Po drugie, równoważy się wytwarzanie dwutlenku węglą za pomocą pochłaniaczy, takich jak oceany, gleby i lasy, które wychwytują więcej CO2 niż wytwarzają. Oprócz naturalnych mechanizmów fotosyntezy i rozpuszczania, naukowcy pracują także nad sztucznymi systemami pochłaniaczy. Komisja Europejska oszacowała, że za ¼ emisji gazów cieplarnianych na terenie Wspólnoty odpowiada transport. By ją zredukować, pojazdy muszą zmniejszyć emisję o 90% w ciągu najbliższych 30 lat. Cel ten można osiągnąć dzięki zwiększeniu udziału transportu kolejowego i morskiego. Jeden z pomysłów zakłada możliwość przewożenia naczep samochodów ciężarowych na wagonach obrotowych. Ponadto Unia planuje inwestować w rozwój zróżnicowanych paliw i do 2025 r. zbudować milion stacji ładowania i tankowania pojazdów prądem i wodorem. Dużą rolę w projekcie odgrywają także odnawialne źródła prądu, takie jak energia słoneczna i wiatr. Przygotowanie standardów określających wpływ usług i produktów na środowisko ma ponadto na celu wyeliminowanie nieuczciwego zielonego PR. Jest to tzw. greenwashing, czyli fałszywe zapewnianie o ekologiczności działań. By zrealizować cele zarysowane w Europejskim Zielonym Ładzie, Wspólnota chce prawnie egzekwować wszystkie wytyczne. Ma być to wyraźny sygnał dla krajów Unii i jej partnerów, że zmiany są konieczne.
OD POLA DO STOŁU, CZYLI JAK EUROPEJSKI ZIELONY ŁAD WPŁYWA NA ROLNICTWO I ZDROWIE?
W 2020 r. Komisja Europejska, w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, przyjęła wspólną politykę rolną – strategię “od pola do stołu”. Ma ona na celu wprowadzenie sprawnego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego. Chodzi o podkreślenie związku między zdrowiem ludzi – i szerzej społeczeństwa – oraz zdrowiem planety. Strategia ma na celu redukcję zużycia pestycydów, antybiotyków i nawozów oraz zwiększenie udziału ekologicznego rolnictwa. Do 2030 r. zamierza się zmniejszyć ich użycie o 50%. Plan opiera się również na wprowadzeniu środków ochrony roślin zawierających biologiczne substancje czynne, a także wspieranie upraw sprzyjających pochłanianiu dwutlenku węgla przez glebę. W rezultacie Komisji Europejskiej zależy na promowaniu odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej w łańcuchu dostaw żywności oraz o egzekwowanie przepisów dotyczących jednolitego rynku i zwalczania fałszowania żywności. By zrealizować te założenia należy przede wszystkim dzielić się wiedzą, która pozwoli na wdrożenie wielorakich dostosowań technicznych o charakterze inwestycyjnym. Działania mają także doprowadzić do obowiązkowego etykietowania wartości odżywczej produktów i miejsca ich pochodzenia, oznaczenia terminu przydatności do spożycia, a także do ograniczenia marnotrawienia żywności. Strategia zakłada, że przejście na bardziej przyjazny dla środowiska system żywnościowy stworzy nowe możliwości biznesowe dla firm w sektorze rolno-spożywczym. W szerszej perspektywie, do 2050 r. Komisji zależy jednocześnie na osiągnięciu neutralności klimatycznej i wystarczającej oraz przystępnej cenowo żywności.